آب

نظام اسلامی بر سه پایه استوار است: رهبری (امامت و حکومت)، قانون (احکام اسلامی) و امت.

امت، یعنی عموم مردم مسلمان، تکیه گاه حکومت اسلامی و وسیله تحقق احکام اجتماعی اسلام هستند. «مردم » در نظام اسلامی اهمیت و حقوق زیادی دارند. حق مردم برحکومت از نظر فقهی و اخلاقی یکی از بزرگترین حقها شمرده می شود. به رهبران توصیه شده است که همیشه درمیان ملت و در خدمت آنان – خصوصا مستضعفین – باشند. زندگی خود را با سطح زندگی اکثر مردم تطبیق دهند. با تواضع و فروتنی با آنها برخورد کنند و گوشی شنوا برای شنیدن سخنان و انتقادهای آنان داشته باشند.

از سوی دیگر به مردم توصیه بلکه تکلیف شده است که همیشه در صحنه حضور داشته باشند و ناظر بر رفتار و کردار رهبران خود باشند. دخالت در امور به صورت امر به معروف و نهی از منکر یکی از وظایف آحاد مردم است. عدم حضور و عدم دخالت مردم در امور سیاسی و اجتماعی زمینه را برای ظهور استبداد وانحراف حاکمان فراهم می کند.

بنابراین اهمیت و نقش مردم در حکومت اسلامی چه از نظر دخالت در امور و چه از نظر مسؤولیت حکومت در برابر آنها بسیار مهم است.

اما آیا همه اینها به این معنی است که «اکثریت » همیشه ملاک شناسایی حق از باطل است؟ این سؤال مهمی است که باید جواب داده شود.

آن چنان که آیات قرآن بیان می فرماید و تجربه تاریخ هم آن را تایید می کند. متاسفانه اکثریت مردم همیشه در راه حق و طرفدار حقیقت نبوده اند. قرآن در موارد زیادی از اکثر مردم شکوه و شکایت می کند و آنها را به خاطر فرار از حق و مخالفت با انبیاء و اولیاء الهی مورد نکوهش و تقبیح قرار داده است. در سوره انعام (آیه ۱۱۶) می فرماید: (و ان تطع اکثر من فی الارض یضلوک عن سبیل الله) یعنی: اگر از اکثر مردم زمین پیروی کنی تو را از راه خدا گمراه می کنند… در سوره اعراف (آیه ۱۸۷) می فرماید: (ولکن اکثرالناس لا یعلمون) یعنی: اکثر مردم نمی دانند و درجای دیگر می فرماید:(ولکن اکثرالناس لایشکرون) یعنی: اکثر مردم شکر نمی کنند. همچنین تعبیرهایی چون: (اکثرالناس لایؤمنون)(هود،۱۷)، (فابی اکثرالناس الاکفورا) (اسراء،۸۹)(و لقد ضل قبلهم اکثر الاولین) (صافات، ۷۱);… تنها جمله (اکثرالناس لایعلمون) (اکثر مردم نمی دانند.) در قرآن حدود یازده بار تکرار شده است. (و اگر (اکثرهم لایعلمون) هم در نظر بگیرید به دهها مورد می رسد.)

علاوه بر آیات قرآن روایات زیادی نیز همین نکته را گوشزد کرده است، تا آنجا که علامه مجلسی بابی را در کتاب پرارج «بحارالانوار» به این عنوان (قله عدد المؤمنین) اختصاص داده است.

سرگذشت قوم نوح، ابراهیم و بسیاری دیگر از پیامبران و عدم ایمان مردم زمان آنها نمونه های عینی این واقعیت تلخ هستند که (وما آمن معه الاقلیل) (جز عده کمی ایمان نیاوردند.)

حتی به گفته قرآن و شهادت تاریخ آنان که به پیامبران ایمان آوردند در بسیاری از موارد دچار این آفت شدند و اکثریت آنان از سیره و روش پیامبر خود پیروی نکردند و در ادامه راه دچار ضعف و دگرگونی در عقیده و عمل شدند، قرآن در مورد قوم موسی بعد از ایمان آوردن آنها و از زبان آنان می فرماید: (اجعل لنا الها کما لهم آلهه) (اعراف، ۱۳۸) یعنی: برای ماهم خدایی مانند خدای آنها (بت) قرارده. در جای دیگر درباره اصحاب طالوت می فرماید: اکثر آنها از نهری که نهی شده بودند، نوشیدند.(بقره،۲۴۹)

امت اسلام هم که امت برتر است، نیز متاسفانه بعد از رحلت پیامبر(ص) دچار اکثریت و اقلیت شد و اهل حق که اهل بیت علیهم السلام و یاران آنها بودند در محاصره اکثریت مخالف یا ساکت قرار گرفتند. درمیان روایاتی که علامه مجلسی در بحارالانوار در باب مزبور آورده، احادیثی است که ائمه – علیهم اسلام – از اقلیت شیعیان واقعی در میان جماعت شیعه خبر داده اند. حتی امیرالمؤمنین(ع) نتوانستند همه اهداف و برنامه های خود را در زمان خلافت خویش و به خاطر مقاومت مردم اجرا کنند و در روایتی در روضه کافی (حدیث ۲۱)باسند صحیح خود آن حضرت از این موارد سخن گفته است. امام راحل قدس سره، هم با همه حمایت و پشتیبانی که از ناحیه ملت داشت همه آنچه را در نظر داشت از احکام اسلام به خاطر موانع اجتماعی موفق به اجراء آن نگردید.

باوجود این همه آیات و روایات و با وجود قضاوت قرآن و معصومین(ع) درباره (اکثرالناس) آیا می توان نظر اکثر مردم را به طور مطلق حجت و دلیل دانست و آن را معیار شناسایی حق قلمداد کرد؟! روشن است که جواب منفی است.

این یکی از تفاوتهای مهمی است که نظام اسلامی را از نظام دموکراسی و جامعه مدنی(غربی) جدا می کند. مفسر بزرگ قرآن، علامه طباطبایی، در تفسیر پرارج خود ذیل آیه آخر سوره آل عمران، مباحث بسیار ارزنده ای را در این زمینه مطرح کرده اند. ایشان می فرماید: «ملل غرب مسیحی برای اینکه انجیل آنها حکمی و دستوری از حلال و حرام ندارد، پایه تمدن خود را بر اراده و خواست اکثر گذاشتند که هرچه آنها خواستند، حکم مشروع و قانونی نیز همان است تا آنجا که انتحار (خودکشی) از کارهای مشروع آنهاست.» مرحوم علامه تاکید می کند که آنچه از آنها می بینی جهش صنعتی است نه تمدن اخلاقی و دینی.

از اینجا روشن می شود آنچه در پاره ای سخنرانی ها و مقاله ها، در مطبوعات، دیده می شود که هدف انقلاب را برقراری «دموکراسی » معرفی می کنند. چقدر از راه حق دور افتاده اند و دانسته یا ندانسته انقلاب و نظام را به بیراهه و انحراف می کشانند و یا کسانی که جامعه مدنی را با رنگ و لعاب غربی ترویج می کنند. نظام دموکراسی و جامعه مدنی غربی یک نظام «خنثی » و موکول به خواست اکثریت است، در حالی که نظام اسلامی، نظامی هدایت شده و دارای مرزهای مشخص است. به عبارت دیگر: دموکراسی، نظامی زمینی و خاکی اما نظام اسلامی از نظر چارچوب و معیارهای نظامی الهی و آسمانی است.

شعار شیعه بر خلاف اهل سنت، در طول تاریخ این بوده است که «اجماع » (اتفاق همگانی) به خودی خود حجت نیست. بلکه باید در برگیرنده تایید معصوم باشد؟ آیا اصالت دادن به «دموکراسی » (اجماع) و نظر (اکثرالناس) از نوع غربی که برخی در داخل آن را ترویج می کنند به معنی تسلیم شدن در برابر نظریه ای که ائمه علیهم السلام و شیعه یک تاریخ با آن مبارزه کرده اند، نیست؟!

در منطق امیرالمؤمنین(ع) «حق » را از طریق «اکثریت » شناختن، سطحی نگری و به تعبیر آن حضرت «نگاه به پایین » است، بلکه باید ابتدا «حق » را شناخت سپس اهل حق را تشخیص داد که به تعبیر آن حضرت «نگاه به بالا» است. حضرت مطلب فوق را در جواب فردی که در اثر کثرت مخالفان امیرالمؤمنین(ع) دچار شک و تردید شده بود فرمود.

دخالت و نظارت مردم در امور سیاسی در اسلام امری لازم و ضروری و ضامن سلامت نظام اسلامی است ولی تفاوتهای اساسی با دموکراسی غربی دارد.

به موازاتی که قرآن و روایات از اکثریت منحرف نکوهش کرده است، از اقلیت طرفدار حق ستایش و تمجید کرده و از آنان خواسته است که هرگز به خاطر«کمی افراد» دچار ضعف و تردید نشوند و از امواج اکثریت هراسی به دل راه ندهند بلکه استوار و پرتلاش از «حق » دفاع کنند. اصولا استقامت و پایداری در چنین شرایطی، نشانه «قوت ایمان » و اصالت اعتقاد است. معمولا آنان که ایمان و معرفت عمیقی ندارند از کثرت مخالفان دچار شک و تردید و هراس می شوند و یا جو غالب آنها را دگرگون می کند و سیلاب اکثریت آنها را با خود می برد. حضرت علی(ع) می فرماید: (لا تستوحشوا فی طریق الهدی لقله اهله)، یعنی: از پیمودن راه هدایت به دلیل کمی اهل آن دچار وحشت نشوید.

مطالب یاد شده به معنی نفی حضور و دخالت مردم نیست. نقش داشتن مردم در مسایل اجتماعی نه تنها جایز بلکه واجب است. آیه (وشاورهم فی الامر) هم اهمیت نظر مشورتی مردم را بیان می کند.

همچنین در فقه برخی موضوعات چون: عدالت، نسب، امارت و… به وسیله «شهرت »، یعنی مشهور بودن پیش عموم مردم ثابت می شود که چون یک مساله فنی و اجتهادی است به محل خود موکول می شود. (۱) روایات (علیکم بالسواد الاعظم) (۲) (و ید الله مع الجماعه) (۳) را هم باید با توجه به مطالب قبلی توجیه و تاویل کرد و اگر به گونه ای تفسیر شود که با مطالب و روایات قبلی متعارض شود ترجیح با روایات دسته اول است. زیرا اولا، روایات دسته اول از نظر سند و مضمون قوی تر و مشهورتر و از اعتبار بیشتری برخوردار است. و روایات دسته دوم، بعضی مرسل و برخی ضعیف السند است.

ثانیا، روایات دسته اول موافق قرآن است.

ثالثا، مخالف عامه است. در سنن ابن ماجه از اهل سنت (حدیث شماره ۳۹۴۰) آمده است: (ان امتی لا تجتمع علی ضلاله فاذا رایتم اختلافا فعلیکم بالسواد الاعظم)یعنی: امت من بر گمراهی اتفاق نمی کنند. پس اگر اختلافی دیدید بر شما باد به عموم و اکثر مردم.

خداوند ملت و مسؤولان جمهوری اسلامی را در راه تحقق بخشیدن به اسلام ناب محمدی ثابت قدم بدارد و از لغزشها و وسوسه های فرهنگی دشمنان محفوظ بدارد و ان شاء الله انقلاب ما را به انقلاب حضرت حجت (عج) متصل فرماید.

پی نوشتها:

۱ – برخی فقهاء شهرت را در موضوعاتی چون: ثبوت هلال، عدالت، نسبت، نصب قاضی و… حجت می دانند، البته بسیاری از آنها قید کرده اند که باید شهرت موجب «یقین » شود. (که در این صورت یقین حجت است.)

همچنین برخی، شهرت فتوایی بین فقهاء را موجب جبران ضعف سند می دانند و یا شهرت روایی (یا فتوایی یا هردو) را موجب ترجیح دو حدیث متعارض شمرده اند.

۲ – علامه مجلسی در توضیح این حدیث می فرماید: «ای جمله الناس و معظمهم الذین یجتمعون علی… سلوک المنهج المستقیم.» احتمال دیگر این است که مراد از این روایت، قضیه خارجیه باشد، یعنی اکثر آن زمان، شاهد این مطلب روایت دیگری از امیرالمؤمنین(ع) است (روایت مذکور هم از آن حضرت است.) که در مقابل مخالفان و با اشاره به طرفداران خود می فرماید: «علیکم بهذاالسواد الاعظم »، یعنی، بر شما باد به پیروی از اکثریت موجود و حاضر (یعنی طرفداران خود).

۳ – یکی از معانی احتمالی روایت این است که: در طریق حق دچار تفرقه نشوید. یعنی آنان که طریق حق برگزیده اند، نباید به خاطر مسائل جزئی و شخصی وحدت خود را از دست بدهند. لذا در روایت دیگر آمده است: «ولاتفرقوا فان البرکه مع الجماعه ».

در عصر حکومت امام على (علیه السلام) زنى که حامله بود و نزدیک زایمانش مرتکب عمل زنا شد، به محضر امیرالمؤمنین (علیه السلام) آمد عرض کرد:
من زنا کرده ‏ام، پس مرا پاکیزه کن که عذاب دنیا آسان‌تر از عذاب همیشگى آخرت است.
حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: از چه تو را طاهر کنم؟
زن گفت: از زنایى که کرده ‏ام.
امام على (علیه السلام) فرمود: آیا شوهر دارى؟
عرض کرد: بله صاحب شوهر هستم.
حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود:
آیا آن زمانى که مرتکب زنا شدى شوهرت حاضر بود یا از تو دور بود؟
زن گفت: بله او در دسترس بود.
امام على (علیه السلام) فرمود:
برو هر وقت بچّه ‏ات را به دنیا آوردى، بیا تا تو را طاهر کنم.
وقتى زن مى‏رفت، حضرت خیلى آرام بدون آنکه کلام حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) را بشنود، فرمود:
خدایا! این یک شهادت و اقرار بود
طولى نکشید که زن مجدّداً به محضر امام على (علیه السلام) آمد و عرض کرد:
بچه‏‌ام به دنیا آمد مرا پاک کن.
حضرت تجاهل کرد. (مثل اینکه هیچ نمى‏داند)
فرمود: از چه چیز تو را پاک کنم؟
گفت: من زنا کرده ‏ام پاکم کن.
باز حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) سؤالات گذشته را تکرار کرد.
زن هم قبل، جواب داد.
امام على (علیه السلام) فرمود:
برو و بچه ‏ات را تا دو سال شیر بده‌‌ همان گونه که خدا دستور داده (۱) تا تو را پاک کنم.
وقتى زن مى‏ رفت، حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) به آرامى به طورى که زن نفهمد فرمود:
خدایا! این شهادت و دوبار اعتراف
راوى مى‏گوید، دوسال تمام شد، زن مجدّداً آمد و گفت:
من دو سال بچه ‏ام را شیر دادم، پس مراطاهر کن یا امیرالمؤمنین!
این نوبت هم امام على (علیه السلام) تجاهل کرد و زن مانند گذشته پاسخ داد.
این بار حضرت به او فرمود:
اى زن! برو بچه ‏ات را کفالت کن تا به حدى که عقلِ خوردن و آشامیدن را پیدا کند و بتواند خود را حفظ کند.
از بلندى پرت نشود و در چاهى نیفتد، هر وقت فرزندت به این حد رسید بیا تا تو را طاهر کنم.
راوى مى‏گوید:
زن مى‏رفت و گریه مى‏کرد.
در همین حال حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) آرام مى‏گفت:
خدایا! این سه بار شهادت و اقرار.
بین راه عمرو بن حریث مخزومى از اصحاب امام على (علیه السلام) دید که زنى از کنار محکمه قضاى حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) مى‏رود و گریه مى‏کند.
جلو آمد و سؤال کرد:
اى زن! چرا گریه مى‏کنى؟ من مکرّر دیدم که خدمت امیرالمؤمنین (علیه السلام) رفتى و باز آمدى.
زن در پاسخ گفت:
آرى! نزد امیرالمؤمنین رفتم تا مرا پاک کند، ولى به من فرمود:
برو بچه‌ات را بزرگ کن وقتى عقل خوردن پیدا کرد بیا تا تو را پاک کنم،
اى عمرو! مى‏ترسم مرگ من فرا رسد و پاکم نکرده باشد.
عمرو بن حریث به خیال خود خواست به زن خدمتى کرده باشد گفت:
ناراحت نباش من بچه تو را بزرگ مى‏کنم، برگرد تا امام حکم خدا را درباره ‏ات جارى سازد.
زن برگشت، و پیشنهاد نگهدارى فرزندش، توسّط عمروبن حریث را به امیرالمؤمنین (علیه السلام) عرض کرد.
باز امام على (علیه السلام) درباره زن تجاهل کرد و فرمود:
براى چه عمرو کفالت فرزندت را عهده دار شده است؟
زن گفت: زنا کرده ‏ام مرا پاکیزه کن.
حضرت مجدّداً سؤالات را تکرار کرد که:
آیا شوهر داشتى؟ آیا او در زمان گناه در دسترس تو بود؟
زن هم جواب گذشته را داد.
در اینجا چهار بار، در چهار مجلس، زن اعتراف به گناه زنا کرد.
آنگاه امیرالمؤمنین (علیه السلام) سر مبارک را به طرف آسمان بلند کرد و فرمود:
اِنَّهُ قَدْ ثَبتَ لَکَ عَلَی‌ها أَربَعَ شَهادات…
(خدایا، براى تو چهار بار شهادت و اقرار او ثابت شد، بار خدایا تو خود به پیامبرت خبر دادى که:
اى محمد! هرکس حدّى از حدود مرا تعطیل کند با من جنگ و معانده کرده است و با این ترک با من طلب ضدّیت نموده است،
اى خدا! من حدود تو را تعطیل نمى‏کنم و با تو طلب ضدّیت نخواهم کرد، احکام تو را ضایع نمى‏کنم، بلکه من مطیع تو هستم و سنّت پیامبرت را پیروى مى‏کنم.)
عمروبن حریث که به نظر خود کار خوبى کرده بود مى‏گوید:
نگاه کردم در صورت حضرت على (علیه السلام) مثل آنکه انارى به صورتش ریخته شده، فهمیدم که حضرت از کار من ناراحت است، لذا پیشدستى کرده و گفتم:
یا امیرالمؤمنین! من خواستم کفالت فرزندش کنم، زیرا گمان مى‏کردم این کارم را دوست دارید، اگر مى‏دانستم از این کار ناراحت مى‏شوید، این کار را نمى‏کردم.
حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود:
أبَعْدَ أربَعَ شَهاداتٍ بِاللَّهِ؟ لَتُکَفِّلَنَّهُ وَ أَنتَ صاغِرٌ
آیا پس از آن که آن زن چهار دفعه بر خود اقرار نموده فرزندش را کفالت مى کنى در حالى تو کوچک هستى؟
پس آن حضرت به منبر رفت و به قنبر فرمود: میان مردم بانگ برآور تا همه براى نماز جماعت حاضر شوند. قنبر دستور را اجرا کرد و مردم به طرف مسجد هجوم آوردند بطوریکه مسجد پر شد.
در این موقع امام علیه السلام بپاخاست و ثناى الهى بجاى آورد سپس فرمود: اى مردم ! پیشواى شما مى خواهد براى اقامه حد بر این زن به خارج کوفه رود و شما را به همراه خود ببرد و زمانى که بیرون مى آیید باید سنگهاى خود را همراه داشته و یکدیگر را نشناسید تا به خانه هایتان برگردید و سپس ‍ از منبر فرود آمد و بامدادان خود آن حضرت به اتفاق زن بیرون شدند و مردم نیز در حالى که یکدیگر را نمى شناختند و به صورتهاى خود نقاب بسته و سنگ در آستین داشتند از خانه ها بیرون شدند تا اینکه آن حضرت با زن و تمام مردم به پشت شهر کوفه رسیدند. آنگاه به حاضران خطاب کرده و فرمود: اى مردم ! خداوند با پیامبر، پیمانى بسته و پیامبر نیز با من همان پیمان را بسته است که هر کس مستحق حدى باشد نباید به دیگرى حد زند، اکنون هر کس از شما که مستحق همین حد است حد نزند، پس تمام مردم برگشتند و تنها خود آن حضرت با حسن و حسین علیه السلام زن را سنگسار نمودند.(۲)
منبع:
کتاب : الگوهاى رفتارى‏امام على (ع) و امور قضایى جلد ۸/مرحوم محمد دشتى
کتاب : قضاوتهای امیرالمومنین علی علیه ‏السلام / آیه الله علامه حاج شیخ محمد تقی تستری
پاورقی:
۱- «وَالْوالِداتُ یُرضِعنَ اَولادَهُنَّ حَولَینِ کاملَینِ» سوره بقره آیه ۲۳۳، مرحوم شهید در لمعه دارد: اگر شیردهنده‏اى داشته باشد بنابر مشهور حد جارى مى‏شود اگر چه آن حد رجم باشد ولى اگر شیردهنده نباشد صبر مى‏کنند تا بچه از شیر بى نیاز شود بعد حد جارى مى‏شود.
۲ – فروع کافى، ج‏۷، ص‏۱۸۵ -و کتاب تهذیب شیخ طوسى، ج‏۱۰، ص‏۹.

دین ما
هرچقدر که به عبادت و راز و نیاز و استمداد از رب العالمین توصیه کرده
دو برابر به پیشبرد زندگی دنیوی و اخروی از روش عقلی توصیه کرده
………..
نذر و نیاز و دخیل و دعا دقیقا کارکرد سرعت بخش و کیفیت بخش داره
نه ساختارساز و تعیین کننده
بنابراین جای درستِ استمداد از طریق نذر و دخیل و ذکر و ادعیه ی خاص ، اونجایی است که شما هدفت صددرصد محکم و معین و موید به تایید عقل و شرع باشه و وسیله و روش رسیدنت به هدف هم معقول ترین و مشروع ترین راه ممکن باشه
و خب یعنی دیگه کار دیگری ازت برنیاد که انجام بدی تا ادای تکلیف کرده باشی!
……………
لذاست که رسول گرامی اسلام با وجود اینکه هدف صددرصد حکم خداست و شکی درش نیست و قابلیت استمداد از نیروهای غیبی الهی رو دارند ، اما میبینید فقط تن به روش های زمینی میدن تا جایی که ممکنه!
، لذا سنگ بارون میشن ،دست از تبلیغ برنمیدارن ،
جواب نمیگیرن ، مهاجرت میکنن
(این عین دستور دین ماست که اگر در زمینی رزق شما قرار نگرفته ، مهاجرت کنید که در هجرت، برکت نهفته)
در سرزمین جدید برنامشون که پیش رفت بعد باز میگردند به سرزمین اول و فتح مکه صورت میگیره

……………..
سیدالشهدا به قصد عدم بیعت خارج میشن از شهر آباو اجدادیشون، مگر نمیتونستن معجزه کنن ، کرامت کنن و تغییر بدن فضا رو؟ خب اینا درسه برای ما که آقاجون زمینی حل کنید مسایل رو ، البته توکل و استمداد از نیروی الهی همراه باشه ، اما نه اینکه ما هدفمون قابل ترمیم و تغییر باشه یا روش و راهمون قابل اصلاح باشه اما به علت جهل یا یه دندگی و غدیت ، همه ماجرا رو بندازیم گردن استمداد الهی و نذر و نیاز و زورکی پیش بردن کار
مثلا ما کار و کاسبی رو راه بندازیم ، بهترین تدبیرها و مشورت ها رو بکار بگیریم ، حالا همراهش نذر و نیاز برای برکت گرفتن کار خوبه! نه که بشینیم با دعا پول دربیاریم
…………
باز دوباره در واقعه عاشورا که راه رو بر هجرت سیدالشهدا میبندن و دیگه نه راهی هست نه هدف قابل تغییره ، سیدالشهدا به زمینی ترین و معقول ترین روش میجنگن
لشگر اجنه آمدند گفتن چشمتون رو ببندید و باز کنید و ما این لشگر یزید رو نیست نابود میکنیم، فرمودن برید پی کارتون، لشگری از ملائکه آمدند عرض کردند قبل از اینکه چشمتون رو ببندید ما دخل اینهارو میاریم
سیدالشهدا میفرمایند «من انقدری قدرت داده بهم خدا که قبل از شماها بتونم صحنه رو کلا زیر و رو کنم.. برید پی کارتون من دنبال پیروزی جنگ به هرقیمتی نیستم ، تکلیفی دارم ، باید ادا بشه..» ببینید! تکلیف! یعنی هم هدف غیر قابل تغییره هم روش
اینکه ما همواره میگیم مامور به تکلیفیم نه کسب نتیجه ، معنیش اینه، یعنی برای تعیین هدف تمام تحقیق و تعقل و مشورت رو میکنیم ، برای انتخاب روش هم همینطور، باقیش دیگه دست خداست. برسیم یا نرسیم یا هرچه.

ما گاها توی گرماگرم زد و خورد زندگی ، یادمون میره همین ابتداییات تفکر شیعی و ایدولژی مون رو و به روش های دیگه روی میاریم… یادمون نره!

گاهی ممکنه حتی با روش های غیر زمینی کارمون پیش بره ، اما حتما از نتیجه پشیمون خواهیم شد.. به تقاضای خود اصرار نباید ورزید

#رضامهربان #ایدئولوژی #شیعه #نذر #ذکر #دعا #دعانویس #جادو #سحر #خرافات #عقلانیات #جهلانیات #تکلیف #نتیجه #هدف #راه #روش

۱- خواب بدبختی : خوابیدن در وقت نماز است.

۲- خواب لعنت (فیلوله) : خواب بعد از طلوع آفتاب است که انسان را کسل می کند .

۳- خواب عذاب (عیلوله) : خواب بین الطلوعین ؛ از فجر (نماز صبح) تا طلوع آفتاب که مذموم و بد می باشد.

۴- خواب راحت (قیلوله) : خواب قبل از ظهر تا ظهر و بعد از نماز ظهر تا عصر است، که مستحب است و در آن وقت اگر کسی خوابی ببیند دروغ نمی شود . و این خواب رفع کننده کسالت و هضم کننده غذا است .

۵- خواب رخصت (خوابی که اجازه داده شده) : خوابیدن بعد از نماز عشا است.

۶- خواب حسرت : خوابیدن در شب جمعه است.

۷- خواب غیلوله : خواب آخر روز است که موجب بیماری است. (رک: پندها ی جاویدان ، ص ۴۴۹ و ۴۱۰)

 

خواب بین الطلوعین (فجر تا طلوع)

حضرت صادق (ع) : خواب بامداد شوم است و روزی را منع می کند و رنگ را زرد می کند و صورت را زشت می کند … و بدرستی که خداوند روزی را مابین طلوع صبح تا طلوع آفتاب قسمت می نماید … و مرغ بریان و ترنجبین بر بنی اسرائیل در این وقت نازل می شد ، هر که در این وقت خواب بود ، بهره او نازل نمی شد . (حلیه المتقین، ص۱۷۰)

خواب ابتداى روز

از رسول خدا (ص) نقل شده که : النوم من اول النهار خرق ؛( بحارالانوار، ج ۷۶، ص ۱۸۵)
خواب ابتداى روز جهل و بى خردى است .
مشابه این حدیث از امام باقر (ع) نیز روایت شده است.( دارالسلام ، ج ۳ ص ۵۳)
اگر اول و ابتداى روز را همان بین الطلوعین بدانیم ، این حدیث درباره کراهت خواب بین الطلوعین خواهد بود که درباره آن کردیم .
اما اگر منظور از آغاز روز در این حدیث ، ساعات اولیه پس از طلوع خورشید باشد، این حدیث بیانگر مطلب تازه اى است . مرحوم محدث نورى در جلد سوم کتاب دارالسلام ص ۴۶ احتمال دوم را مى پذیرد.

خواب عصر

امام محمد باقر (ع)، خواب عصر را – که تقریبا دو سه ساعت پس از اذان ظهر آغاز مى شود – حماقت خوانده (دارالسلام ، ج ۳، ص ۴۴؛ النوم بعد العصر حمق ؛ خواب پس از عصر حماقت است) و رسول گرامى (ص)، در کلامى هشدار دهنده چنین فرمودند: ((هر کس پس از عصر خوابید و عقلش ربوده شد، تنها خودش را سرزنش کند.))(همان ؛ من نام بعد العصر فاختلس عقله فلا یلومن الا نفسه) کلام رسول خدا (ص) به اثر ویرانگر خواب عصر بر عقل و خرد آدمى اشاره دارد. بى گمان هر جا اهل بیت علیهم السلام ، ما را از کارى باز مى دارد، براى در امان داشتن ما از یک آسیب و خطر و حفظ ما از یک رنج و سختى احتمالى است . البته گاه مى فهمیم آن بزرگواران ما از کدام امر دردسر آفرین در امان داشته اند و گاه ، از درک حکمت کلام آنان عاجز مى مانیم . در هر صورت همواره حکمتى در سخنان و رهنمودهاى آل الله نهفته است.

خواب پیش از نماز عشاء

از رسول خدا (ص) روایت است که : ان الله کره النوم بین العشائین لانه یحرم الرزق (همان ، ص ۴۶)؛ خدا خواب بین نماز مغرب و عشا را مکروه شمرده است ؛ زیرا این خواب باعث محرومیت از روزى مى گردد. مشابه این حدیث ، احادیث دیگرى نیز وارد شده که همگى ، خواب بین نماز مغرب و عشا را باعث فقر و ندارى و از دست دادن رزق و روزى مى دانند.( همان ، ص ۴۳ و بحارالانوار، ج ۷۶، ص ۱۸۴ و ۱۸۵) اگر معناى روزى را به معناى وسیع آن – یعنى روزى مادى، علمى و معنوى – بگیریم ، آنگاه در مى یابیم که خواب پیش از نماز عشا تا چه اندازه زیان بار است.

گفتنی است که حدود ۸۵ درصد خواب، باید در شب باشد و فقط ۱۵ درصد آن در روز؛ زیرا خواب روز هرگز نمی‌تواند کیفیت خواب در شب را داشته باشد. ا خواب کردن بعد از طلوع صبح تا طلوع آفتاب و میان نماز شام و خفتن و بعد از عصر مکروه است و پیش از ظهر در وقت گرمی هوا و بعد از نماز ظهر تا عصر، خواب قیلوله است و سنّت است. لذا در اسلام، فقط در ماه های گرم سال است که خواب نزدیکِ ظهر، قیلوله و مستحب است.

خواب بعد از عصر مکروه است . چنانکه از امیرالمومنین(ع) روایت است خوابیدن بین الطلوعین و بین العشائین (بین نماز مغرب و عشاء ) موجب پریشانی و فقر می شود . (حلیه المتقین)

 

خواب بعد از ظهر(اذان تا عصر)

شخصی به خدمت حضرت رسول (ص) آمد و عرض کرد که من حافظه قوی داشتم و اکنون فراموشی بر من غالب شده است . حضرت فرمودند که آیا خواب قیلوله می کردی و حال ترک کرده ای ؟ گفت : بلی . حضرت فرمودند که باز خواب قیلوله بکن . چنان کرد و حافظه اش برگشت . و در روایت دیگر است که خواب قیلوله نعمت است و نیکو یاوری است بر بیداری و عبادت شب . (حلیه المتقین ، ص۱۷۰)

 

 

 

ما پای آرمان های انقلاب اسلامی ایستاده ایم
نه ماستمالی جمهوری اسلامی
ما پای حفظ میراث امام ایستاده ایم نه مرزهای کشور ایران
ما پای خونبهای شهدا ایستاده ایم ، نه منافع ملی
آرمان ما ایدولوژی مترقی شیعه است ، نه دکترین مدیریتی جمهوری اسلامی
……… ه

حال اگر حفظ نظام اسلامی پله ای از آرمانهای انقلاب اسلامی است ، حفاظت از مرزهای ایران مقدمه ای برای عمل به وصایای امام است ، منافع ملی بخشی از بهای خون شهداست ، دکترین مدیریتی ج ا ابزاری برای هدف والای ایدولوژی مترقی شیعه است
در این راه با قوت پیش می رویم ، اندیشه خمینی را حفظ که هیچ ، صادر میکنیم ، آرمان خامنه ای را به قله میرسانیم ، با خمینی یا بی حضورش ، با خامنه ای یا زبانم لال بی حضورش ،
ما منطق جمیعت قلیلمان را آنقدر فریاد میزنیم تا یا نفوذ کند ، یا بدست آنکه منافعش از منطق ما در خطر است ،کشته شویم
ما مطلقا اهل مصالحه و زندگی صلح آمیز در کنار کفار نیستیم
و در این راه یا از سرهای دشمن کوه میسازیم یا از سرهایمان کوه میسازند
ما جنگجو زاده ایم ، حیات و مماتمان همواره احساس خطر برای دشمن است ، و دلگرمی برای هم کیشان
داعش یا صدام یا برادرانشان در تهران
فرقی نمیکند . آنها هم اگر عده ایشان به دنبال برد برد هستند ، جهانشان محدود به خاک است ، ننگ به دوست و دشمن دنیاطلب ، عشق است دشمنی با دشمن معتقد و استوار ، گلی به گوشه جمال اسراییلی ها که تا تماممان نکنند آرام نمیگیرند ، نه مثل شیعه نماهای صلح آمیز و بیخطر که منتهی الآمالشان رای و ثبات قدرت حزبی و هزار تخم دیگر شیطان است
میخواهد اصولگرا باشد یا اصلاحطلب ، تحصیل کرده امام صادق باشد یا هاروارد
افراطی که اهل تفریط به کسی نسبت دهند ، افتخار است! عین اعتدال است
…………….پ
میلاد آقای خوبمان ، سلطان افراطیگری تشیع ، انتهای محاسبات غیر منطقی و ضد چرتکه ای ، عزیز دردانه ی خدا ، حسین بن علی ، مبارک دلهایتان باشد
…………….ع.ن
عکس تقریبا تزئینی است
……………ه
مسافر عزیزی داریم ، دعای خیرتان بدرقه ی راهش کنید ، بسلامت و موفقیت بازگردد

Step 1 – Check The USB Drive For Viruses

Every time you plug a USB drive into your computer, you should be automatically scanning it for viruses – especially if you have used it on computers that you don’t own, or public computers. Viruses often act in a manner that will fill your USB drive with nonsense files and this can make your USB drive respond with the Write Protected error.

Depending on the antivirus software that you have, you may be able to configure it to automatically scan USB Drives when they are plugged in. If not, usually you can navigate to the USB drive in Windows Explorer, right-click on it and make your antivirus software scan it manually.

If you do find a virus, then it would be best to eliminate it using your antivirus software. I’d also recommend performing a scan with at least one other antivirus scanner, as not all antiviruses are 100% complete in their anti-virus definitions. Chances are where there is one virus, there are two or more.

I recommend reading Joel’s article, “Make Sure You’re Clean With These Free One-Time Scan Antivirus Tools“.

Step 2 – Check The USB Drive Body

Normally I’d make something this simple, step one. However I’d rather see you protected from viruses first and then have you check the simple thing factor. Some USB flash drives have a mechanical switch on them that puts them into Write Protect mode.  This can be a very small slider switch which may have caught on something in your pocket or computer case.

If this is the situation, then simply move the switch to the unlocked position and try to copy files again. It should work now.

On the upside there aren’t a lot of USB sticks with these locks on them anymore. So there is a good chance that’s not the issue for you. On the downside, if this isn’t the issue the following fixes are slightly more complicated.

Step 3 – Check To Make Sure the Flash Drive Isn’t Full

If your USB stick is full, you may also get the Write Protect error message. So, simply pop into Windows Explorer, find your USB Drive, right-click on it and selectProperties. This will give you the nice pie chart display of the Used and Free space available on your USB Stick.

(Fun Fact: The scientific reason why pie charts are so popular is that people like pie). It appears that my drive is barely used at all!

Step 4 – Is It Just That File?

Make sure that it isn’t just the file that is write protected. Yes, you would get a different error message, but maybe you jumped to conclusions and thought it was the whole USB flash drive. It happens. If I can freak out like that, so could you.

Right-click on the file that you’re trying to write to and then click on Properties.Now you’ll see some options at the bottom of this window and one of them isRead-only. Make sure this box is unchecked and then click on the Apply button. You should now be able to write to this file.

Step 5 – Diskpart Command Line Utility

Have you ever worked in the command line on Windows? Well you’re about to. It’s not as scary as one might think, and as such it is the next logical step before going into the Windows Registry.

Click on your Start Menu and type cmd in the Search for programs and files field. Now, hit your Enter key. You’ll see a window looking like the following:

Type in the command diskpart and hit Enter. Diskpart is a disk-partitioning tool that is built into Windows and is accessible through the Command Line Utility. With it, we can change the values associated with your USB drive.

A new command line window will open. Type list disk and then hit Enter. You’ll now see a list of disks available in Windows. If your USB drive isn’t listed here, this won’t help you any. You can see in my example below that all that is showing are the two partitions on my computer’s hard drive. My USB drive doesn’t show up in here for whatever reason.

If it is listed here, make a note of the number beside it. Make sure that this is indeed your USB drive! Now type the command select disk 3, assuming your USB drive is number 3, and hit Enter. Type attributes disk clear readonlyand then hit Enter. You have now cleared any Read-Only attribute that might be on that USB drive.

Type exit and hit Enter to leave the DiskPart utility. Try your USB drive again. Still getting the Write Protect Error?

Step 6 – Into the Registry We Go

If none of the previous steps helped you out, then we have to do something a little dangerous – we are going into the registry. If you are not comfortable going into the registry, I understand. You may want to skip to Step 7, but that means going on to formatting your USB drive. Or, you can have a friend who is a computer technician check the registry for you. Or you can try it out yourself. This is a fairly simple registry change, so hang in there. I think you can do it.

Click on your Start Menu and type regedit into the Search for programs and filesfield. You’ll see something like the image below.

Hit your Enter key. The Registry Editor window will now open. By clicking on the arrows next to the menu items, navigate to

HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Control\StorageDevicePolicies

and look for a key named WriteProtect.

If that key exists, right-click on it and click on Modify.

Now, you’ll probably find that the value for this is set to 1. 1 means “Yes, write protect my USB storage device.” So you can guess that 0 means “No, don’t write protect my USB storage device.” Now change that value to 0 and click on the OKbutton.

Close Registry Editor, remove your USB device and then plug it back in again. You should now be able to write to your USB stick.

If not, it is Disk Formatting Time.

Step 7 – Format The USB Drive

WARNING: Make sure that you back up all the files and information from your USB drive to your computer. All data will be lost once the USB drive is formatted.

Formatting the hard drive is a last resort. However, it should make your USB drive able to be read and written to. Prior to formatting the USB drive, determine what kind of file system it already has – NTFS or FAT32. Normally the file system that it already has will be the file system that is best suited for the drive.

Remember how we went into Windows Explorer, right-clicked on the USB drive and selected Properties back in Step 3? Let’s do that again.

There it is – File system: FAT32. If you want more information on file systems and formatting USB Flash Drives, Tina has a solid article on that, called, “How To Format A USB Drive & Why You Would Need To“.

Close out the Properties window and right-click on your USB drive in Windows Explorer again. Click on Format.

In the Format window, you’ve got some options. We’ve already determined that we’re going to use the FAT32 File System for this particular drive. For Allocation Unit Size, select the highest amount you can if you’ve got a USB drive with a capacity over 1GB, go smaller if your USB drive is smaller. I don’t know of too many people with a USB flash drive less than 1GB so 64 kilobytes should be fine.

You can make the Volume label something that is meaningful to you. I’m just leaving it as KINGSTON for now. Because we may be dealing with a USB drive with hardware issues, I suggest unchecking the Quick format box. That will force the format to do more than just erase files. If there is a bad sector on this USB drive, a full format will will throw an error. If that’s the case, then you may want to check out my article, “How To Make Corrupt USB Jump Drives Work Again“.

The formatting shouldn’t take too long. Of course, the larger the volume, the longer the formatting will take. Assuming there is no physical problem with the drive, your USB drive will be formatted, cleaned and ready to read from and write to.

The Take Away

Sometimes the problem is simple and can be dealt with simply. Try those methods first as they are most often the correct ones. If the problem is deep and requires drastic measure, make sure that is indeed the case. You’ve got a lot more troubleshooting tools in your arsenal now and should be able to get your USB drives working again, potentially saving you a tidy sum of money.

And all we ask is that you let us know how it went, in the comments below. Of course, if you have any additional tips, we like to read those too.

داشتم رد میشدم
دیدم یه دختره زانو به بغل نشسته دم در خونه آخری ، رو زمین
بیست و دو سه ساله
روسری افتاده
اشک و آرایشش مالیده به هم
می خواستم از کنارش رد شم اما یهو وایسادم:
+چیزی شده؟
-نه آقا
+کمکی از دستم بر میاد؟
-ممنون آقا
رفتم …
یه ربع بعد برگشتم:
+عه ، هنوز اینجایید که …
کلاهمو از سرم برداشتم که شبیه آدم باشم!
+خونتون کدومه
-آقا ، ول کن
+شما بگو کدوم زنگ ، من کار دارم
یه نگاهی کرد و زنگ و نشون داد!
زدم :
=بعله؟
+سلام قربان؛ تشریف میارید دم در؟
=شما؟!
+همسایه ام ،
=امرتون؟
+تشریف بیارید دم در عرض میکنم …
در و که باز کرد چشمم افتاد به یه مرد چهل پنجاه ساله ی قوی هیکل
یه نگاه کرد به دختره و
یه نگا انداخت به من :
=فرمایش؟
با چشم اشاره کردم به دختره که هنوز رو زمین نشسته بود …
نه گذاشت و نه برداشت گفت :‌مفتشی ؟
گفتم : نه ، رهگذرم
گفت : خب باس تو مسایل خانوادگی فضولی کنی؟
گفتم : خونوادگی جاش تو خونس
یجوری اومد سمتم که فهمیدم میخواد بزنه…
دختره که حسابی ترسیده بود پاشد وایساد
صورتمو کج کردم: اگر با زدن من آروم میشی بزن!
دستشو برد بالا
اما یهو جلو خودشو نگه داشت …
=بچه دنبال شر میگردی؟
+بزرگوار! شما گذاشتی من حرف بزنم؟
=بزن
+بیا یه کم دور بشیم لااقل اگر زدی آبروی من جلوی این خانم نره
گفت من جایی نمیام ، بگو !
گفتم افتخار نمیدی؟
گفت نه !
گفتم همسایه ایم ، در حد یه دو قدم راه رفتن ، یه کله باد دادن ، اگر لایق دونستید یه نوشابه خوردن ؟!!!
گفت میگم نه ، فکر کردی رفیقتم بچه؟!
گفتم با خودت چی؟با خودتم رفیق نیستی؟
گفت برو بابا دیوانه ای …
اومد برگرده تو خونه
گفتم باشه!
ولی من با خودم قهر نیستم ، میذارم خودم نفس بکشه…
ادامه دادم:بیا بریم ، بچه ات نبینه باباش رهگذر میزنه
چند قدم بهم نزدیک شد و من دور شدم
نزدیک شد و رفتم تو سینه اش:
+من رهگذرم … ایرانی ام … جنسمون جداس ؛ ولی آدمم !
نمیدونم تو مسلمونی یا نه ولی من مسلمونم
تا تو خونه بود،فضولیش موقوف بود
اما کار به کوچه که رسید،
منِ رهگذر چشم دارم
دهن دارم
به من مربوط میشه …
گفت گنده گنده حرف نزن بچه وقتی هیچی نمیدونی!!!
نمیخوامم بدونم!
گفت پ چی میخوای؟
گفتم:
بچه شبِ اول موند بیرون، شب دوم هم میتونه بمونه!
میخوای؟!
اما حواست باشه باقی رهگذرا هم چشم دارن …
دهنم دارن …
ولی زنگ نمیزنن باباشو ببینن!
حالا واس هر کاری که کرده و بیرونش کردی، بدترشو برات خبر میارن…چطوره؟
ببرش تو خونه
بزنیش باباشی
ولی اینجا سلامش کنن رهگذرن!
بپرسم ازش چک باباش بتره یا نوازش رهگذر؟!!
قدمو برداشتم سمت دختره…
دستش خورد تو سینم!
یقمو گرفت :
=بچه! سرت خیلی باد داره!
+آره ، گفتم که بیا بریم یه بادی به کله بدیم !
دختره از دور فقط تماشا میکرد …
گفتم : خب بذار بپرسم دیگه،رچیه چون رهگذرم نباید باهاش حرف بزنم؟
یا نباید جواب این سوالو بدونم؟
گفت میبرمش تو؛
ولی دفعه ی دیگه این طرفا پیدات نشه!
گفتم :
پیدامم شد ، خدا کنه دیگه بیرونش نکرده باشی
یقمو کشید سمت خودش که بزنه
قیافم ?
نگام کرد
ولم کرد
رفت به دختره گفت گمشو تو …
همینطور که دور می شدم گفتم : همسایه ایم ، کاری بود بگو …
گفت : خیلی پررویی بچه.. خیلی پررویی آقا..
باخودش ادامو در آورد : همسایه!
با نیش باز گفتم همون بچه بهتره … و قبل از اینکه در رو ببنده، یه قیافه ? دیدم

زن ها موجودات عجیب و غریبی اند

از همانجایی که فکر میکنی نقطه ضعفی نداری ، دقیقا چنان فشاری به تو می آورند . که خودت هم نمیدانی چرا ضعیفی.

همین اول نکته مهم را عرض کنم. مطلقا این قدرت زنانه. در جذابیت جنسی نیست!

دقت کنید در مقابل کدام رفتار یا مجموعه رفتار فلان خانم ضعف دارید ، خب حالا خانم های دیگر را با همان رفتار تصور کنید. می بینید؟ هیچ فرقی نمیکند. خواهر و مادر و باقی خانمهایی که مطلقا جاذبه جنسی برای شما ندارند ، آنها هم همان قدرت زنانه را دارند.

اما این قدرت چیست؟ آیا همه خانمها دارند؟ بله.

آیا همه خانم ها درقبال یک مرد این قدرت را دارند؟ خیر

اصل این قدرت ماهیتش زنانگی است ، اما ظهورش اشکال مختلف دارد. همانطور که نقطه ضعف مقابل آن ، در مردها گوناگون است.

لذاست که خلقناکم ازواجا اصلا یعنی تطبیق همه این قدرت ها و ضعف ها با هم در دو نفر!

دقت کنید ، گورش را کنده زنی که با ابراز مردانگی یا ابزار مردانه بخواهد قدرت نمایی کند.

ما مردها ، به نسبت مردانگی و مدیریتمان ، کنترل سرکشی یا مهار غدیت ، را بلدتریم.

پس یقینا برای نفوذ و ابراز قدرت در قبال یک مرد آن هم از نوع قدرتمندش. سرکشی و غدیت ، راه خوبی نیست.

اتفاقا آنچه برای مردان ضعف ، برای بانوان قدرت محسوب می شود.

دقت کنید ، در موضوعات دیگری همچون تاثیر موادغذایی بر قوای جنسی هم همین تعادل برقرار است! کاملا برعکس هم اند این دو مکمل

گاها گلایه های مظلومانه و بی دفاع یک زن ، از شدیدترین تشر ها و خط و نشان های یک مرد ، بر یک مرد موثر تر است. آنچنان که مرد مورد هجمه ، خودش هم تعجب میکند از ضعفی که دارد نشان می دهد.

متقابلا یادآوری میکنم جمله مشهور آن خطیب معروف را ! : زنده باد خروس! چرا؟ چون برای جذب مرغها ، برایشان تخم نمیگذارد!

جهالت محض از آن مردانی است که آنچه بدان جذب می شوند را ، برای جذب جنس مخالف ، در خود ایجاد میکنند.

آرایش های دخترانه بر صورت مردان ، رفتار لطیف و مضحک زنانه ، آنقدر برای دختران و زنان چندشناک و تهوع آور است که تصورش هم نتوانی کرد.

برادر من! خواهر من! آن جنس مخالفی که از تبدیل تو به جنس مخالفت خرسند است ، جنس موافق توست ! ساده تر بگویم برای کمهوش تر ها.

برادر من! آن دختری که از اداهای دخترانه تو خوشش آمده. دیگر مردی شده برای خودش

خواهر من آن مردی که از اداهای مردانه تو خوشش آمده. دیگر ماشالا هزار ماشالا بانویی است برای خودش

یا علی

حدیث (۱) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :

یا عَلىُّ اَلعَقلَ مَا اکتُسِبَت بِهِ الجَنَّهُ و َطُلِبَ بِهِ رِضَى الرَّحمنِ؛

یا على عقل چیزى است که با آن بهشت و خشنودى خداوند رحمان به دست مى آید.

(من لایحضره الفقیه،ج۴،ص۳۶۹)

حدیث (۲) امام على علیه السلام :

أَعقَلُ النّاسِ أَبعَدُهُم عَن کُلِّ دَنیَّهٍ؛

عاقل ترین مردم کسى است که از همه پَستى ها دورتر باشد.

(تصنیف غررالحکم و دررالکلم،ص۱۹۷)

حدیث (۳) امام على علیه السلام :

مَن لَم یُهَذِّب نَفسَهُ لَم یَنتَفِع بِالعَقلِ؛

هر کس خود را تزکیه نکند، از عقل بهره نمى برد.

(تصنیف غررالحکم و دررالکلم،ص۲۴۰)

حدیث (۴) امام حسین علیه السلام:

لا یَکمُلُ العَقلُ إلاّ بِاتِّباعِ الحَقِّ؛

عقل جز با پیروى از حق کامل نمى شود.

(بحار الانوار(ط-بیروت)ج۷۵،ص۱۲۷)

حدیث (۵) امام على علیه السلام :

أَفضَلُ النّاسِ عَقلاً أَحسَنُهُم تَقدیرا لِمَعاشِهِ وَ أَشَدُّهُمُ اهتِماما بِإِصلاحِ مَعادِهِ؛

عاقل ترین مردم کسى است که در امور زندگیش بهتر برنامه ریزى کند و در اصلاح آخرتش بیشتر همّت نماید.

(تصنیف غررالحکم و دررالکلم،ص۵۲)

حدیث (۶) امام على علیه السلام :

زکوهُ العَقلِ احتِمالُ الجُهّالِ؛

زکات عقل تحمّل نادانان است.

(تصنیف غررالحکم و دررالکلم،ص۵۶)

حدیث (۷) امام على علیه السلام :

رَدعُ النَّفسِ عَن زَخارِفِ الدُّنیا ثَمَرَهُ العَقلِ؛

دورى از تجمّلات دنیا میوه عقل است.

(تصنیف غررالحکم و دررالکلم،ص۲۴۱)

حدیث (۸) امام على علیه السلام :

لَیسَ العاقِلُ مَن یَعرِفُ الخَیرَ مِنَ الشَّرِّ وَلکِنَّ العاقِلُ مَن یَعرِفُ خَیرَ الشَّرَّینِ؛

عاقل آن نیست که خیر را از شر تشخیص دهد، بلکه عاقل کسى است که میان دو شر، آن را که ضررش کمتر است بشناسد.

(بحار الانوار(ط-بیروت)ج۷۵،ص۶)

حدیث (۹) قال الحسین علیه السلام :

إذا وَرَدَت عَلَى العاقِلِ لُمَّه ٌ قَمَعَ  الحُزنَ  بِالحَزمِ  وَ قَرَعَ  العَقلَ  لِلاِحتیالِ؛

چون براى عاقل مشکلى پیش آید، غم خود را با هوشیارى و دوراندیشى از میان مى برد و عقل را به چاره جویى وامى دارد.

(نزهه الناظر و تنبیه الخاطر،ص۸۴)

حدیث (۱۰) امام على علیه السلام :

یَنبَغى لِلعاقِلِ اَن یَحتَرِسَ مِن سُکرِ المالِ وَ سُکرِ القُدرَهِ ، وَ سُکرِ العِلمِ ، وَ سُکرِ المَدحِ وَ سُکرِ الشَّبابِ ، فَاِنَّ لِکُلِّ ذالِکَ ریاحا خَبیثَهً تَسلُبُ العَقلَ وَ تَستَخِفُّ الوَقارَ ؛

سزاوار است که عاقل ، از مستى ثروت، قدرت ، دانش ، ستایش و مستى جوانى بپرهیزد، چرا که هر یک را بادهاى پلیدى است که عقل را نابود مى کند و وقار و هیبت را کم مى نماید .

(تصنیف غرر الحکم و دررالکلم،ص۶۶)

حدیث (۱۱) رسول خدا صلی الله علیه و آله:

مَن اُلهِمَ الصِّدقَ فى کَلامِهِ وَ الإنصافَ مِن نَفسِهِ وَ بِرَّ والِدَیهِ وَ وَصلَ رَحِمِهِ، اُنسِى ءَ لَهُ فى اَجَلُهُ وَ وُسِّعَ عَلَیهِ فى رِزقِهِ وَ مُتِّعَ بِعَقلِهِ وَ لُـقِّنَ حُجَّتَهُ وَقتَ مُساءَلَتِهِ ؛

به هر کس، راستگویى در گفتار، انصاف در رفتار، نیکى به والدین و صله رحم الهام شود، اجلش به تأخیر مى افتد، روزیش زیاد مى گردد، از عقلش بهره مند مى شود و هنگام سئوال [مأموران الهى] پاسخ لازم به او تلقین مى گردد.

(اعلام الدین، ص ۲۶۵)

حدیث (۱۲) امام على علیه السلام :

اَلحِلمُ غِطاءٌ ساتِرٌ وَالعَقلُ حُسامٌ قاطِعٌ، فَاستُر خَلَلَ خَلقِکَ بِحِلمِکَ وَقاتِل هَواکَ بِعَقلِکَ؛
بردبارى پرده اى پوشاننده و عقل شمشیرى برنده است، پس عیبهاى اخلاقى خود را با بردبارى بپوشان و با عقلت به جنگ هوا و هوست برخیز.

(الذریه الی الحافظ الشریعه،ج۱،ص۲۱۳)

حدیث (۱۳) امام على علیه السلام :

حُبُّ الدُّنیا یُفسِدُ العَقلَ وَ یُصِمُّ القَلبَ عَن سَماعِ الحِکمَهِ وَ یوجِبُ اَلیمَ العِقابِ؛

دل بستگى به دنیا، عقل را فاسد مى کند، قلب را از شنیدن حکمت ناتوان مى سازد و باعث عذاب دردناک مى شود.

(مستدرک الوسائل و منبسط المسائل،ج۱۲،ص۴۱)

حدیث (۱۴) امام حسین علیه السلام :

لا یَکمُلُ العَقلُ إلاّ بِاتِّباعِ الحَقِّ؛
عقل جز با پیروى از حق کامل نمى شود.

(أعلام الدین فی صفات المؤمنین،ص۲۹۸)

حدیث (۱۵) رسول خدا صلی الله علیه و آله:

مَنِ استَشارَهُ أَخوهُ المُؤمِنُ فَلَم یَمحَضهُ النَّصیحَهَ سَلَبَهُ اللّه  لُبَّهُ؛
هر کس برادر مؤمنش با او مشورت کند و او صادقانه راهنمائیش نکند، خداوند عقلش را از او بگیرد.

(بحارالأنوار، ج۷۲، ص۱۰۴)

حدیث (۱۶) رسول خدا صلی الله علیه و آله:

أَعقَلُ النّاسِ أَشَدُّهُم مُداراهً لِلنّاسِ؛
عاقل ترین مردم کسى است که بیشتر با مردم مدارا کند.

(من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۳۹۵)

حدیث (۱۷) امام على علیه السلام :

اَلعَقلُ یَهدى وَیُنجى، وَالجَهلُ یُغوى وَیُردى؛
عقل راهنمایى مى  کند و نجات مى  دهد و نادانى گمراه مى  کند و نابود مى  گرداند.

(غررالحکم و دررالحکم،ص۱۲۴)

حدیث (۱۸) امام على علیه السلام :

اَکثَرُ مَصَارعِ‌ العُقُولِ تَحتَ بُرُوقِ المَطَامِعِ؛

قربانگاه عقلها غالبا در پرتو طمعها است.

(نهج البلاغه،ص۵۰۷)

حدیث (۱۹) امام على علیه السلام :

لا غِنَی کالعَقلِ، و لا فَقرَ کالجَهلِ، و لا میراثَ کالاَدَب و لا ظَهیرَ کالمُشاوَرَه؛

هیچ ثروتی چون عقل و هیچ فقری چون جهل و هیچ میراثی چون ادب و هیچ پشتیبانی چون مشورت نخواهد بود.

(نهج البلاغه،ص۴۷۸)

حدیث (۲۰) رسول خدا صلی الله علیه و آله:

لا فقرَ اَشدُّ مِنَ الجَهلِ ، لا مالَ اَعودُ مِن العَقلِ؛

هیچ تهیدستی سخت تر از نادانی و هیچ مالی سودمندتر از عقل نیست.

(تحف العقول، ص۶)

حدیث (۲۱) امام على علیه‏ السلام :

اَلْحِلْمُ غِطاءٌ ساتِرٌ وَالْعَقْلُ حِسامٌ قاطِعٌ، فَاسْتُرْ خَلَلَ خَلْقِکَ بِحِلْمِکَ وَقاتِلْ هَواکَ بِعَقْلِکَ؛

بردبارى پرده ‏اى پوشاننده و عقل شمشیرى برنده است، پس عیبهاى اخلاقى خود را با بردبارى بپوشان و با عقلت به جنگ هوا و هوست برخیز.

(الذریه الی الحافظ الشریعه،ج۱،ص۲۱۳)

حدیث (۲۲) امام على علیه‏ السلام :

اَعْقَلُ النّاسِ مَنْ کانَ بِعَیْبِهِ بَصیرا وَ عَنْ عَیْبِ غَیْرِهِ ضَریرا؛

عاقل‏ترین مردم کسى است که به عیب‏هاى خویش بینا و از عیوب دیگران، نابینا باشد.

(غررالحکم، ص۲۰۷)

حدیث (۲۳) امام صادق علیه‏ السلام :

لا یُعَدُّ الْعاقِلُ عاقِلاً حَتّى یَسْتَـکْمِلَ ثَلاثا: اِعْطاءَ الْحَقِّ مِنْ نَفْسِهِ عَلى حالِ الرِّضا وَ الْغَضَبِ وَ اَنْ یَرْضى لِلنّاسِ ما یَرْضى لِنَفْسِهِ وَ اسْتِعْمالَ الْحِلْمِ عِنْدَ الْعَثْرَهِ؛

عاقل، عاقل نیست مگر آن که سه صفت را در خود به کمال رساند: حق را در هنگام خشنودى و خشم ادا کند، آنچه را براى خود مى‏پسندد، براى دیگران هم بپسندد و هنگام خطاى دیگران، بردبار باشد.

(تحف العقول، ص ۳۱۸)

حدیث (۲۴) امام صادق علیه‏ السلام :

دِعامَهُ الاِْنْسانِ الْعَقْلُ وَ الْعَقْلُ مِنْهُ الْفِطْنَهُ وَ الْفَهْمُ وَ الْحِفْظُ وَ الْعِلْمُ وَ بِالْعَقْلِ یَکْمُلُ وَ هُوَ دَلیلُهُ وَ مُبْصِرُهُ وَ مِفْتاحُ اَمْرِهِ فَاِذا کانَ تَاْییدُ عَقْلِهِ مِنَ النّورِ کانَ عالِما حافِظا ذاکِرا فَطِنا فَهِما فَعَلِمَ بِذلِکَ کَیْفَ وَ لِمَ وَ حَیْثُ وَ عَرَفَ مَنْ نَصَحَهُ وَ مَنْ غَشَّهُ فَاِذا عَرَفَ ذلِکَ عَرَفَ مَجْراهُ وَ مَوصولَهُ وَ مَفْصولَهُ وَ اَخْلَصَُّهُ مِنْ تَاْییدِ العَقْلِ؛

ستون انسانیت، عقل است و از عقل، زیرکى، فهم، حفظ و دانش بر مى‏خیزد. با عقل، انسان به کمال مى‏رسد. عقل، راهنماى انسان، بینا کننده و کلید کارهاى اوست. هر گاه عقل با نور یارى شود، دانا، حافظ، تیزهوش و فهیم مى‏شود و بدین وسیله (پاسخ) چگونه، چرا و کجا را مى‏فهمد و خیرخواه و دغلکار را مى‏شناسد و هرگاه این را دانست، مسیر حرکت ۴۹ و خویش و بیگانه را مى‏شناسد و در توحید و طاعت خداوند اخلاص مى‏ورزد و چون چنین کرد، آنچه از دست رفته جبران مى‏کند و بر آنچه در آینده مى‏آید چنان وارد مى‏شود که مى‏داند در کجاى آن است و براى چه منظورى در آنجاست. از کجا آمده و به کجا مى‏رود. و این همه از پرتو تأیید عقل است.

(کافى، ج ۱، ص ۲۵)

حدیث (۲۵) امام کاظم علیه‏ السلام :

کَما لا یَقومُ الْجَسَدُ اِلاّ بِالنَّفْسِ الحَیَّهِ فَکَذلِکَ لا یَقومُ الدّینُ اِلاّ بِالنِّیَّهِ الصّادِقَهِ وَ لا تَثْبُتُ النِّیَّهُ الصّادِقَهُ اِلاّ بِالْعَقْلِ؛

همان گونه که قوام جسم، تنها به جانِ زنده است، قوام دیندارى هم تنها به نیّت پاک است و نیّت پاک، جز با عقل حاصل نمى‏شود.

(تحف العقول، ص ۳۹۶)

حدیث (۲۶) امام رضا علیه‏ السلام :

اِذا اَرادَ اللّه‏ُ اَمْرا سَلَبَ الْعِبادَ عُقولَهُمْ فَاَنْفَذَ اَمْرَهُ وَ تَمَّتْ اِرادَتُهُ فَاِذا اَنْفَذَ اَمْرَهُ رَدَّ اِلى کُلِّ ذى عَقْلٍ عَقْلَهُ فَیَقولُ کَیْفَ ذا؟ وَ مِنْ اَیْنَ ذا؟

هر گاه خداوند چیزى را بخواهد، عقل‏هاى بندگان را از آنها مى‏گیرد و حکم خود را اجرا مى‏کند و خواسته خود را به پایان مى‏رساند. همین که حکم خود را اجرا کرد، عقلِ هر صاحب عقل را به او بر مى‏گرداند، آنگاه او مرتب مى‏گوید: چگونه و از کجا چنین و چنان شد.

(تحف العقول، ص۴۴۲)

حدیث (۲۷) امام على علیه‏ السلام :

اَعْقَلُ النّاسِ مَنْ غَلَبَ جِدُّهُ هَزْلَهُ وَ اسْتَظْهَرَ عَلى هَواهُ بِعَقْلِهِ؛

عاقل کسى است که جدّى ‏اش از شوخى ‏اش بیشتر باشد و با کمک عقلش بر هوا و هوسش پیروز گردد.

(تصنیف غررالحکم،ص۵۲)

حدیث (۲۸) امام على علیه‏ السلام :

اَلا وَ اِنَّ اللَّبیبَ مَنِ اسْتَقْبَلَ وُجوهَ الاْآراءِ بِفِکْرٍ صائِبٍ وَ نَظَرٍ فِى الْعَواقِبِ؛

بدانید عاقل، کسى است که با فکر درست، به استقبال نظرات گوناگون برود و در عواقب امور بنگرد.

(غررالحکم،ص۱۷۸)

حدیث (۲۹) امام على علیه‏ السلام :

اِحْتَمِلْ ما یَمُرُّ عَلَیْکَ فَاِنَّ الاِْحْتِمالَ سِتْرُ الْعُیوبِ وَ اِنَّ الْعاقِلَ نِصْفُهُ اِحْتِمالٌ وَ نِصْفُهُ تَغافُلٌ؛

در برابر آنچه بر تو مى‏گذرد، بردبار باش، زیرا بردبارى، عیب‏ها را مى‏پوشاند. به راستى که نیمى از عقل، بردبارى و نیمه دیگرش خود را به غفلت زدن است.

(غررالحکم،ص۱۳۹)

حدیث (۳۰) امام على علیه‏ السلام :

اَلْعاقِلُ مَنْ صانَ لِسانَهُ عَنِ الْغیبَهِ؛

عاقل کسى است که زبانش را از بدگویى پشت سر دیگران، نگه دارد.

(غررالحکم، ص۱۰۸)

حدیث (۳۱) امام على علیه‏ السلام :

اتَّهِمُوا عُقولَکُمْ فَاِنِّهُ مِنَ الثِّقَهِ بِها یَکونُ الْخَطاءُ؛

عقل خویش را زیر سؤال ببرید؛ زیرا از اعتماد به آن، خطاها سرچشمه مى‏گیرد.

(شرح آقا جمال خوانساری بر غررالحکم، ج۲،ص۲۶۷)

حدیث (۳۲) امام على علیه‏ السلام :

اَلْعاقِلُ اِذا تَـکَلَّمَ بِکَلِمَهٍ اَتْبَعَها حِکْمَهً وَ مَثَلاً وَ الاَحْمَقُ اِذا تَـکَلَّمَ بِکَلِمَهٍ اَتْبَعَها حِلْفا؛

عاقل، هر گاه سخن بگوید، آن را با سخنى حکیمانه و ضرب المثل همراه سازد و نادان هرگاه سخن بگوید، آن را با سوگند همراه کند.

(شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحدید، ج۲۰، ص۲۸۹)

حدیث (۳۳) امام على علیه‏ السلام :

ما عُبِدَ اللّه‏ُ بِشَىْ‏ءٍ اَفْضَلَ مِنَ الْعَقْلِ وَ ما تَمَّ عَقْلُ امْرِى‏ءٍ حَتّى یَکونَ فیهِ خِصالٌ شَتّى: اَلْکُفْرُ وَ الشَّرُّ مِنْهُ مَأمونانِ وَ الرُّشْدُ وَ الْخَیْرُ مِنْهُ مَأمولانِ وَ فَضْلُ مالِهِ مَبْذولٌ وَ فَضْلُ قَوْلِهِ مَکفوفٌ وَ نَصیبُهُ مِنَ الدُّنْیَا القوتُ لا یَشْبَعُ مِنَ الْعِلْمِ دَهْرَهُ اَلذُّلُّ اَحَبُّ اِلَیْهِ مَعَ اللّه‏ِ مِنَ العِزِّ تَمامُ الاَمْرِ؛

 خداوند با چیزى بهتر از عقل عبادت نشده است، و عقل کسى کامل نشود، مگر در او چند خصلت باشد: کفر و بدى از او انتظار نمى‏رود، رشد و خوبى در او امید مى‏رود، زیادى ثروتش بخشوده و زیادى سخنش نگه داشته شده است، بهره او از دنیا تنها غذاى روزانه است، در طول زندگى از دانش سیر نمى‏شود، خوارى را با خداوند از عزّت با دیگران، بیشتر دوست دارد، عقـــل و عــاقـل نزد او دوست داشتنى‏ تر از شرف و بزرگى است، خوبىِ کم دیگران را بسیار و خوبى بسیار خود را کم مى‏شمرد، همه مردم را از خودش بهتر و خود را نزد خویش از همه بدتر مى‏داند و این مهم‏ترین خصلت است.

(کافى، ج ۱، ص ۱۸)

حدیث (۳۴) امام على علیه ‏السلام :

اَلظَّنُّ الصَّوابُ مِنْ شیَمِ اُولِى الاَلْبابِ؛

خوش گمانى، از اخلاق عاقلان است.

(غررالحکم، ص۲۵۳)

حدیث (۳۵) امام على علیه ‏السلام :

اَلْعاقِلُ مَنْ اَحْسَنَ صَنائِعَهُ وَ وَضَعَ سَعْیَهُ فى مَواضِعِهِ ؛

عاقل کسى است که کارهایش را خوب انجام دهد و تلاشى که مى‏کند، به جا باشد.

(غررالحکم، ص۹۶)

حدیث (۳۶) امام حسین علیه ‏السلام :

لا یَکْمُلُ الْعَقْلُ اِلاّ بِاتِّباعِ الْحَقِّ؛

عقل، جز با پیروى از حق، کامل نمى‏شود.

(اعلام الدین، ص ۲۹۸)

حدیث (۳۷) پیامبر صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله :

اَنَسٌ: قیلَ: یا رَسولَ اللّه‏ِ، اَلرَّجُلُ یَکونُ حَسَنَ الْعَقْلِ کَثیرَ الذُّنوبِ؟ قالَ: ما مِنْ آدَمىٍّ اِلاّ وَ لَهُ ذُنوبٌ وَ خَطایا یَقْتَرِفُها، فَمَنْ کانَتْ سَجیَّتُهُ الْعَقْلَ وَ غَریزَتُهُ الْیَقینَ لَمْ تَضُرَّهُ ذُنوبُهُ. قیلَ: کَیْفَ ذلِکَ یا رَسُولَ اللّه‏ِ؟ قالَ: لاَِنَّهُ کُلَّما اَخْطَاَ لَمْ یَلْبَثْ اَنْ تَدارَکَ ذلِکَ بِتَوْبَهٍ وَ نَدامَهٍ عَلى ما کانَ مِنْهُ فَیَمْحو ذُنوبَهُ وَ یَبْقى لَهُ فَضْلٌ یَدْخُلُ بِهِ الْجَنَّهَ؛

اَنس گوید: سؤال شد: «اى رسول خدا! ممکن است کسى از عقل نیکو برخوردار باشد و گناهان بسیار داشته باشد؟». پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمودند: هیچ انسانى نیست، مگر این که گناهان و خطاهایى مرتکب مى‏شود، ولى هر کس سرشتش عقل و نهادش یقین باشد، گناهانش به او آسیب نمى‏رساند». گفته شد: «اى رسول خدا! چگونه است این؟». فرمودند: «زیرا عاقل هرگاه مرتکب خطایى گردد، بى‏درنگ آن را با توبه و پشیمانى جبران کند و با این کار، گناهانش را پاک مى‏گرداند و  خوبى ‏هایى برایش باقى مى‏ماند که با آن، وارد بهشت مى‏گردد».

(مجموعه ورام، ج ۱، ص ۶۲)

حدیث (۳۸) پیامبر صلى‏ الله ‏علیه‏ و‏ آله :

سُئِلَ النَّبىُّ صلى ‏الله ‏علیه‏ و ‏آله عَنْ قَوْلِهِ: «اَ یُّـکُمْ اَحْسَنُ عَمَلاً» فَقالَ: اَ یُّـکُمْ اَحْسَنُ عَقْلاً، ثُمَّ قالَ صلى‏ الله ‏علیه‏ و ‏آله : اَتَمُّکُمْ عَقْلاً وَ اَشَدُّکُمْ لِلّهِ خَوْفا وَ اَحْسَنُکُمْ فیما اَمَرَ اللّه‏ُ عَزَّوَجَلَّ بِهِ وَ نَهى عَنْهُ نَظَرا وَ اِنْ کانَ اَقَلَّکُمْ تَطَوُّعا؛

 از پیامبر صلى ‏الله ‏علیه ‏و‏ آله از معنى آیه «[تا بیازماید] کدامیک عملتان بهتر است» پرسیدند. فرمودند: یعنى کدامیک عاقل‏ترید. سپس فرمودند: مقصود، کسى است که عقلش کامل‏تر، از خدا بیمناک‏تر و در امر و نهى خداوند دقیق‏تر است؛ هر چند مستحبّاتش کمتر باشد.

(بحارالأنوار، ج ۶۷، ص ۲۳۳)

حدیث (۳۹) امام على علیه‏ السلام :

جاهِدْ شَهْوَتَکَ وَ غالِبْ غَضَبَکَ وَ خالِفْ سوءَ عادَتِکَ، تَزْکُ نَفْسُکَ وَ یَکْمُلْ عَقْلُکَ وَ تَسْتَـکْمِلْ ثَوابَ رَبِّکَ؛

با هوا و هوست مبارزه کن، بر خشمت مسلّط شو و با عادت‏هاى بدت مخالفت کن، تا روحت پاک و عقلت کامل گردد و پاداش پروردگارت را به تمامى دریافت نمایى.

(غررالحکم، ص۳۳۸)

حدیث (۴۰) امام على علیه ‏السلام :

مَنْ شاوَرَ ذَوِى الْعُقولِ اسْتَضاءَ بِاَنْوارِ الْعُقولِ؛

هر کس با عقلا مشورت کند، از نور عقل‏ها بهره مى ‏برد.

(غررالحکم، ص۶۲۷)

حدیث (۴۱) امام على علیه‏ السلام :

 اِنَّ بِذَوِى الْعُقولِ مِنَ الْحاجَهِ اِلَى الاَدَبِ کَما یَظْمَأُ الزَّرْعُ اِلَى الْمَطَرِ؛

 نیاز عاقلان به ادب، همانند نیاز کشتزار به باران است.

(غررالحکم، ص۲۲۵)

حدیث (۴۲) امام على علیه ‏السلام :

اَلْعَقْلُ حِفْظُ التَّجارِبِ وَ خَیْرُ ما جَرَّبْتَ ما وَعَظَکَ؛

عقل، اندوختن تجربه‏ها (و عمل به آن) است و بهترین تجربه، آن است که پندت داده.

(نهج البلاغه، ص۴۰۲)

حدیث (۴۳) امام على علیه‏ السلام :

لَقَدْ سَبَقَ اِلى جَنّاتِ عَدْنٍ اَقْوامٌ ما کانوا اَکْثَرَ النّاسِ لا صَوْما وَ لا صَلاهً وَ لا حَجّا وَ لاَ اعْتِمارا وَ لکِنَّهُمْ عَقَلوا عَنِ اللّه‏ِ مَواعِظَهُ؛

 گروه‏هایى به سوى بهشت برین (از دیگران) پیشى گرفتند که بیش از دیگران اهل روزه، نماز، حج و عمره نبودند، بلکه آنان در موعظه‏هاى الهى تعقل کردند.

(مجموعه ورام، ج ۲، ص ۲۱۳)

حدیث (۴۴) امام على علیه‏ السلام :

فَسادُ الاَْخْلاقِ بِمُعاشَرَهِ السُّفَهاءِ وَ صَلاحُ الاَْخْلاقِ بِمُنافَسَهِ الْعُقَلاءِ وَ الْخَلْقُ اَشْکالٌ فَکُلٌّ یَعْمَلُ عَلى شاکِلَتِهِ؛

معاشرت با نابخردان، اخلاق را فاسد و رقابت با عقلا اخلاق را اصلاح مى‏نماید و مردم متفاوتند، و هر کس بر حسب طینت خود رفتار مى‏کند.

(عوالم العلوم و المعارف، ج ۲۳، ص ۲۷۹)

حدیث (۴۵) امام على علیه‏ السلام :

یَنْبَغى لِلْعاقِلِ اَنْ یُخاطِبَ الْجاهِلَ مُخاطَبَهَ الطَّبیبِ الْمَریضَ؛

شایسته است که برخورد عاقل با نادان، مانند برخورد طبیب با بیمار باشد.

(غررالحکم، ص ۷۹۷)

حدیث (۴۶) امام على علیه‏ السلام :

اَلْعَقْلُ حَیْثُ کانَ آلِفٌ مَاْلوفٌ ؛

 عقل هر کجا باشد، انس‏ گیرنده و الفت ‏پذیر است.

(غررالحکم، ص ۶۷)

حدیث (۴۷) پیامبر صلى ‏الله‏ علیه ‏و‏آله :

اَلا وَ اِنَّ اَعْقَلَ النّاسِ عَبْدٌ عَرَفَ رَبَّهُ فَاَطاعَهُ وَ عَرَفَ عَدُوَّهُ فَعَصاهُ وَ عَرَفَ دارَ اِقامَتِهِ فَاَصْلَحَها وَ عَرَفَ سُرْعَهَ رَحیلِهِ فَتَزَوَّدَ لَها؛

بدانید که عاقل‏ترین مردم کسى است که پروردگارش را بشناسد و از او پیروى کند، دشمنان خدا را بشناسد و از آنان نافرمانى کند، جایگاه ابدى خود را بشناسد و آن را آباد کند و بداند به زودى به آنجا سفر خواهد کرد و براى آن، توشه بردارد.

(اعلام الدین، ص ۳۳۷)

حدیث (۴۸) پیامبر صلى ‏الله‏ علیه ‏و‏آله :

اِنَّما یُدْرَکُ الْخَیْرُ کُلُّهُ بِالْعَقْلِ، وَ لا دینَ لِمَنْ لا عَقْلَ لَهُ؛

همه خوبى‏ها با عقل شناخته مى‏شوند و کسى که عقل ندارد، دین ندارد.

(تحف العقول، ص ۵۴)

حدیث (۴۹) پیامبر صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏آله :

رَاْسُ الْعَقْلِ بَعْدَ الاْیمانِ بِاللّه‏ِ مُداراهُ النّاسِ فى غَیْرِ تَرْکِ حَقٍّ؛

کمال عقل پس از ایمان به خدا، مدارا کردن با مردم است به شرط آن که حق، ترک نشود.

(تحف العقول، ص ۴۲)

حدیث (۵۰) پیامبر صلى‏ الله ‏علیه و‏آله :

اَرْبَعَهٌ تَلْزَمُ کُلَّ ذى حِجىً وَ عَقْلٍ مِنْ اُمَّتى، قیلَ: یا رَسولَ اللّه‏ِ، ما هُنَّ؟ قالَ: اِسْتِماعُ الْعِلْمِ، وَ حِفْظُهُ، وَ نَشْرُهُ وَ الْعَمَلُ بِهِ؛

 چهار چیز بر هر عاقل و خردمندى از امّت من واجب است. گفته شد: «اى پیامبر خدا! آن چهار چیز کدام‏اند؟». فرمودند: «گوش فرادادن به دانش، نگهدارى، نشر و عمل به آن».

(تحف العقول، ص ۵۷)

حدیث (۵۱) پیامبر صلى‏ الله‏ علیه ‏و‏آله :

اِنَّ خیارَکُمْ اُولُوا النُّهى، قیلَ: یا رَسولَ اللّه‏ِ، وَ مَنْ اُولُوا النُّهى؟ قالَ: هُم اُولُوا الاَْخْلاقِ الحَسَنَهِ وَ الاَحلامِ الرَّزینَهِ وَ صِلَهِ الاَْرْحامِ وَ البَرَرَهُ بِالاُْمَّهاتِ وَ الاْآباءِ وَ الْمُتَعاهِدینَ لِلْفُقَراءِ وَ الْجیرانِ وَ الْیَتامى وَ یُطْعِمونَ الطَّعامَ وَ یُفْشونَ السَّلامَ فِى الْعالَمِ وَ یُصَلّونَ وَ النّاسُ نیامٌ غافِلونَ؛

 «بهترین شما صاحبان عقل هستند». گفته شد: «اى رسول خدا! صاحبان عقل، چه کسانى‏اند؟». فرمودند: آنان که داراى اخلاق خوب‏اند، بردبار و باوقارند، صله رحم مى‏ نمایند، به پدران و مادران نیکى مى‏کنند، به فقرا، همسایگان و یتیمان رسیدگى مى‏نمایند، اطعام مى‏کنند، آشکارا به همه سلام مى‏کنند و هنگامى که مردم در خواب و غافلند، نماز (نماز شب) مى‏گذارند.

(کافى، ج ۲، ص ۲۴۰، ح ۳۲)

حدیث (۵۲) امام صادق علیه ‏السلام :

خَمْسُ خِصالٍ مَنْ فَـقَـدَ واحِدَهً مِنْهُنَّ لَمْ یَزَلْ ناقِصَ العَیْشِ زائِلَ الْعَقْلِ مَشْغولَ الْقَلْبِ، فَاَوَّلُّها: صِحَّهُ البَدَنِ وَ الثّانیَهُ: اَلاْمْنُ وَ الثّالِثَهُ: اَلسَّعَهُ فِى الرِّزْقِ، وَ الرّابِعَهُ: اَلاَنیسُ الْمُوافِقُ (قال الراوى:) قُلْتُ: و مَا الاْنیسُ الْمُوافِقُ؟ قال: اَلزَّوجَهُ الصّالِحَهُ، وَ الوَلَدُ الصّالِحُ، وَ الْخَلیطُ الصّالِحُ وَ الخامِسَهُ: وَ هِىَ تَجْمَعُ هذِه الْخِصالَ: الدَّعَهُ؛

پنج چیز است که هر کس یکى از آنها را نداشته باشد، همواره در زندگى‏ اش کمبود دارد و کم خرد و دل نگران است: اول، تندرستى، دوم امنیت، سوم روزى فراوان، چهارم همراهِ همرأى. راوى پرسید: همراهِ همرأى کیست؟ امام فرمودند: همسر و فرزند و همنشین خوب و پنجم که در برگیرنده همه اینهاست، رفاه و آسایش است.

(خصال، ص ۲۸۴)

حدیث (۵۳) امام على علیه ‏السلام :

مَنِ اطَّرَحَ الْحِقْدَ اسْتَراحَ قَلْبُهُ وَ لُبُّهُ؛

هر کس کینه را از خود دور کند، قلب و عقلش آسوده مى ‏گردد.

(غررالحکم، ص۶۳۴)

حدیث (۵۴) امام على علیه‏ السلام :

اَصْلُ الْعَقْلِ القُدَرهُ وَ ثَمَرَتُها السُّرورُ؛

ریشه عقل، قدرت است و میوه آن شادى.

(بحارالأنوار، ج ۷۵، ص۷)

حدیث (۵۵) امام صادق علیه ‏السلام :

اَلنَّومُ راحَهٌ لِلْجَسَدِ وَ النُّطْقُ راحَهٌ لِلرُّوحِ وَ السُّکوتُ راحَهٌ لِلْعَقْلِ؛

خواب مایه آسایش جسم، سخن مایه آسایش جان و سکوت مایه آسایش عقل است.

(من لایحضره الفقیه، ج ۴، ص ۴۰۲)

حدیث (۵۶) امام باقر علیه ‏السلام :

اِنَّ اللّه‏َ عَزَّوَجَلَّ یَقى بِالتَّقْوى عَنِ الْعَبْدِ ما عَزُبَ عَنْهُ عَقْلُهُ وَ یُجَلّى بِالتَّقْوى عَنْهُ عَماهُ وَ جَهْلَهُ؛

خداوند عزوجل به وسیله تقوا، انسان را از آنچه عقلش به آن نمى‏رسد، حفظ مى‏کند و کوردلى و نادانى را از او دور مى‏نماید.

(کافى، ج ۸، ص ۵۲)

حدیث (۵۷) امام على علیه‏ السلام :

عَلَى الْعاقِلِ اَنْ یُحْصى عَلى نَفْسِهِ مَساویَها فِى الدّینِ وَ الرَّأىِ وَ الاَْخْلاقِ وَ الاَْدَبِ ، فَیَجْمَعُ ذلِکَ فى صَدْرِهِ اَوْ فى کِتابٍ وَ یَعْمَلُ فى اِزالَتِها ؛

بر عاقل است که بدى‏هایش را در دین، اندیشه، اخلاق و ادب یادداشت کند و به‏خاطرش بسپارد و براى از بین بردن آنها بکوشد.

(بحار الأنوار ، ج ۷۵، ص ۶)

حدیث (۵۸) امام على علیه‏ السلام :

اَللّهُمَّ ارْزُقنى عَقْلاً کامِلاً وَ عَزْما ثاقِبا وَ لُبّا راجِحا وَ قَلْبا زَکیّا وَ عِلْما کَثیرا وَ اَدَبا بارِعا وَاجْعَلْ ذلِکَ کُلَّهُ لى وَلا تَجْعَلْهُ عَلَىَّ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ؛

خدایا مرا عقلى کامل ، تصمیمى نافذ، خردى برتر، دلى پاک، دانشى فراوان و ادبى والا روزى کن و تمام اینها را به سود من قرار ده نه به زیانم،اى مهربان‏ترین مهربانان.

(بحار الانوار،ج۸۴،ص۳۲۵)

حدیث (۵۹) امام على علیه السلام :

کُلُّ شَىْ‏ءٍ یَحتاجُ اِلَى الْعَقْلِ وَالْعَقْلُ یَحْتاجُ اِلَى الاَْدَبِ؛

هر چیزى به عقل نیاز دارد و عقل به ادب نیازمند است.

(غررالحکم و درر الکلم،ص۵۱۰)

حدیث (۶۰) ابن شهر آشوب :

کانَ النَّبىّ صلى ‏الله ‏علیه ‏و‏آله قَبْلَ المَبْعَثِ مَوصوفا بِعِشرینَ خَصلَهً مِن خِصالِ الاَنْبیاءِ لَوِ انْفَرَدَ واحِدٌ بِاَحَدِها لَدَلَّ عَلى جَلالِهِ فَکَیْفَ مَنِ اجْتَمَعَت فیهِ؟! کانَ نَبیّا اَمینا، صادِقا، حاذِقا، اَصیلاً، نَبیلاً، مَکینا، فَصیحا، عاقِلاً، فاضِلاً، عابِدا، زاهِدا، سَخیا، کمیا، قانِعا، مُتَواضِعا، حَلیما، رَحیما، غَیورا، صَبورا، مُوافِقا، مُرافِقا، لَمیُخالِطْ مُنَجِّما وَ لا کاهِنا و لا عَیافا؛

رسول اکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله پیش از مبعوث شدن، بیست خصلت از خصلت‏هاى پیامبران را دارا بودند، که اگر کسى یکى از آنها را داشته باشد، دلیل عظمت اوست؛ چه رسد به کسى که همه آنها را دارا باشد، آن حضرت پیامبرى امین، راستگو، ماهر، اصیل، شریف، استوار، سخنور، عاقل، با فضیلت، عابد، زاهد، سخاوتمند، دلیر و با شهامت، قانع، متواضع، بردبار، مهربان، غیرتمند، صبور، سازگار، و نرم‏خو بودند و با هیچ منجّم (قائل به تأثیر ستارگان)، غیب‏گو و پیش‏گویى هم‏نشین نبودند.

(بحارالانوار، ج ۱۶، ص ۱۷۵)

حدیث (۶۱) امام حسن علیه السلام :

لا یَغشُّ العاقِلُ مَن استَنصَحَه؛

خردمند به کسى که از او نصیحت مى خواهد، خیانت نمى کند.

(تحف العقول، ص ۲۳۶)

حدیث (۶۲) امام صادق علیه السلام:

أکمَلُ الناسِ عَقلاً أحسَنُهُم خُلقاً؛

عاقل ترین مردم خوش خلق ترین آنهاست.

(اصول کافی، ج ۱، ص ۲۳)

حدیث (۶۳) امام حسین علیه السلام:

لا یکمل العقل إلا باتباع الحق؛

عقل کامل نمی شود مگر با پیروی از حق.

(بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۱۲۷)

حدیث (۶۴) امام موسی کاظم علیه السلام:

التَوَدُّدُ اِلَی الناسِ نِصفُ العَقل؛

مهرورزی و دوستی با مردم، نصف عقل است.

(تحف العقول، ص ۴۰۳و۴۴۳)

حدیث (۶۵) امام على علیه السلام:

العاقِلُ مَن وَعَظَتهُ التَّجارِبُ

خردمند کسى است که تجربه ها او را پند دهد.

(تحف العقول، ص ۸۵)

حدیث (۶۶) امام على علیه السلام:

مَن تَرَکَ الإستِماعَ مِن ذَوی العُقولِ ماتَ عَقلُهُ.
هر که به خردمندان گوش نسپارد عقلش بمیرد.

(تحف العقول،ص۸۵)

حدیث (۶۷) پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله):

ما قَسَمَ اللّه ُ لِلعِبادِ شَیئًا أفضَلَ مِنَ العَقلِ
خداوند ، چیزى با ارزش تر از عقل ، در میان بندگان تقسیم نکرد .
(الکافی ،ج۱،ص۱۲)

حدیث (۶۸) امام عسکرى (سلام الله علیه):

حُسنُ العَقلِ جَمالٌ باطِنٌ.
نکویى خرد، زیبایى درون است.
(بحارالانوار،ج۱،ص۹۵)

حدیث (۶۹) پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله):

رَأسُ العَقلِ بَعدَ الإِیمانِ بِاللّه ِ عز و جل التَّحَبُّبُ إلَى النّاسِ
حضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلم : اساس عقل ، پس از ایمان به خداوند عز و جل ، اظهار دوستى با مردم است .

(الخصال ،ج۱،ص۱۵)

حدیث (۷۰) امام على علیه السلام:

کَثرهُ ألامانی مِن فَسادِ العَقل.
آرزوهای زیاد از تباهی عقل است.

(غررالحکم،ص۵۲۵)